එච්.එස්. සුබසිංහ : විදුලිය බෙදාහැරීමේ ගුණත්වයේ සුලකුණක් තැබූ සරල ඉංජිනේරුවා

මා 23 වසරක් තිස්සේ සේවය කරන ලංකා විදුලි (පෞද්ගලික) සමාගමේ (LECO) නිර්මාතෘවරයා වූ ඉංජිනේරු එච්.එස්. සුබසිංහ මහතා පසුගිය පෙබරවාරි මස 24 වන දා අභාවප්‍රාප්ත විය. ඒ වන විට ඔහු 98 හැවිරිදි විය. මෙරට සුප්‍රකට විදුලි ඉංජිනේරුවරයකු වන ආචාර්ය තිලක් සියඹලාපිටිය මහතා විසින් එච්.එස්. සුබසිංහ මහතා පිළිබඳව ලියන ලද කෙටි හා අපූරු ලිපියක් 2021.03.21 දින Sunday Times පුවත්පතේ පළ වී තිබිණ. මා එය කියවූ මොහොතේම එහි අන්තර්ගතයේ සුවිශේෂී වැදගත්කම සලකා එය සිංහලට පරිවර්තනය කොට ඔබ සමග බෙදා ගන්නට මට සිතිණ. මේ එම ලිපියේ පරිවර්තනයයි.

එච්.එස්. සුබසිංහ: විදුලිය බෙදාහැරීමේ ගුණත්වයේ සුලකුණක් තැබූ සරල ඉංජිනේරුවා

ඉහළ කාර්යශූරත්වයකින් යුතු වෘත්තිකයකු වූ, සියල්ල අභිබවා යන ඉස්තරම් ආයතනයක් තනන්නා වූ, ඉංජිනේරු එච්.එස්.සුබසිංහ එවකට ජනාධිපති ජේ.ආර්. ජයවර්ධන විසින් 1983 වර්ෂයේදී තෝරාගනු ලැබුවේ ඒ කාලයේ ශ්‍රී ලංකාවේ දැවෙන ප්‍රශ්නයක් විසඳා ගැනීමටය. ඒ ප්‍රශ්නය වූයේ එවකට නගර සභා හා පළාත් පාලන ආයතන විසින් කළමනාකරණය කරමින් තිබූ විදුලිය බෙදාහැරීමේ ජාලයන්හි පැවති දුර්වල තත්ත්වයයි. බොහෝ නගර තුළ, නව නිවසකට විදුලි සම්බන්ධතාවක් ලබාගැනීමට නොහැකි විණි. ඊට හේතුව, විදුලිය බෙදා හැරීමේ රැහැන් මගින් ප්‍රමාණය ඉක්මවා විදුලි සම්බන්ධතා ලබා දී තිබීමයි. අඩු ආයෝජන සහ දුර්වල මූල්‍ය කළමනාකරණය යටතේ වසර ගණනාවක් නොසලකා හැර තිබූ තත්ත්වය තුළ මෙම විදුලිය බෙදා හැරීමේ ජාල නිශ්ඵල වී තිබුණි. තාක්ෂණික වශයෙන්, නාගරික වැසියන්ට විදුලිය තිබූ නමුත්, ප්‍රායෝගික වශයෙන් ගත් විට විදුලිය ඇති නැති තරම් විය. එසේම, විදුලි බිඳ වැටීම්ද බහුලව සිදු වූ බව පැරැන්නන්ට සිහියට නඟා ගත හැකිය.

රජය සතු ඉතා හොඳ සමාගමක් ආරම්භ කිරීම, ගරා වැටුණු විදුලි රැහැන් පද්ධති පවරා ගැනීම, නව රැහැන් පද්ධති නිර්මාණය කිරීම, නිර්භය ආයෝජන, පැරණි රැහැන් පද්ධති බිමට ඇද දැමීම, නව රැහැන් පද්ධති තැනීම, සමකාලීන යුගයේ නවීන තාක්ෂණය තුළට පිම්මක් පැනීම පහසු කාර්යයන් නොවීය. අතලොස්සක් වූ කණ්ඩායමට සක්‍රීය නායකත්වයක් ලබා දෙමින් ඉංජිනේරු සුබසිංහ ලංකා විදුලි (පෞද්ගලික) සමාගම (LECO) නිර්මාණය කළේය. LECO රජයට අයත් තවත් දෙයක් වීමට ඉඩ නොතැබූ ඔහුට සියලු දේටම නැවුම් ප්‍රවේශයන් තිබිණි. රැහැන් මාර්ග තනන්නේ කෙසේද, විදුලි කණුවේ ගුණාත්මය, කාර්යක්ෂම පාරිභෝගික සේවය සහ එවෙලේම පාරිභෝගිකයාට විදුලි බිල්පතක් නිකුත් කිරීම ඊට උදාහරණ කිහිපයකි. ''රාජ්‍ය අංශයේ ස්ථාවරත්වය - පෞද්ගලික අංශයේ කාර්යක්ෂමතාව'' LECO වෙනුවෙන් ඔහුගේ ඉලක්කය වූ අතර, ඔහු එය අත්පත් කරගත්තේය.

LECO සඳහා ඉතා උසස් කණු යොදා ගැනීමට ඔහුට වුවමනා වූ විට ඊට සහයෝගයක් නොලැබෙද්දී ඔහු වාද කළේ, ''අපේ විදුලි කණුවල වාරු කණු ඔවුන්ගේ ගෙමිදුල් තුළ පිහිටුවමින් නාගරික වැසියන්ගේ අනර්ඝ ගෙවතු අවකාශ අප අත්පත් කරගත යුත්තේ ඇයි?'' කියමිනි. නාගරික රැහැන් මාර්ග සඳහා පරිවරණය කළ විදුලි කම්බි භාවිත කරන විට එය බොහෝ විවේචනයන්ට ලක් විය. නමුත් ඔහු කීවේ, ''අපට පරිවරණය කළ විදුලි කම්බි භාවිත කිරීමේ විකල්පය තිබෙන විට, ගෙවතුවල තිබෙන කෙසෙල් ගස්, අඹ ගස් අප විනාශ කළ යුත්තේ ඇයි'' කියාය. 1990 ගණන්වලදී, LECO ඒ වන විටත් කලාපය තුළ සියලුම විදුලිය බෙදා හරින ආයතනවලට උදාහරණයක් වී තිබිණ. දකුණු ආසියානු කලාපයේ බොහෝ රටවල්වලට තවමත් LECO 1990 ගණන්වලදී සැලසූ තරම් ගුණාත්මක සේවයක් සැලසීමේ මට්ටමට ළඟාවීමට හැකි වී නැත.

''අන්තර්ගත කළමනාකරණයේ'' ඔහුගේම ශෛලිය භාවිත කරමින් ඔහු LECO සඳහා අඛණ්ඩව 16 වසරක් නායකත්වය දුන්නේ බොහෝ ආණ්ඩු, ජනාධිපතිවරුන් හා ඇමතිවරුන් හරහාය. ඒ සියලු දෙනාටම ඔහු දැනුණේ එහි මිලියන භාගයක තෘප්තිමත් පාරිභෝගිකයින්ට ලබාදෙන සේවාව තුළ අඛණ්ඩව LECO වෙත නායකත්වය ලබා දීමට හොඳම සුදුස්සා වශයෙනි. ''මම සරල ඉංජිනේරුවෙක්, මගේ රැකියා ජීවිතයේදී වඩාත්ම මම උඩුගම්පල බස් හෝල්ට් එකට පයින් ඇවිදගෙන එනවා, ගම්පහට බස් එක ගන්නවා, ඊළඟට කෝච්චියෙන් කොටුවට ඇවිත් ඊළඟට කාර්යාලයට පයින් ඇවිදගෙන එනවා. මට දේශපාලන සම්බන්ධකම් තිබුනේ නැහැ. මම තවමත් දන්නේ නැහැ, ජනාධිපති LECO නිර්මාණය කරන්න සහ LECO එකට දීර්ඝ කාලයක් සඳහා නායකත්වය දෙන්න මාව තෝරගත්තේ ඇයි කියලා.'' ඔහු එසේ කියා තිබුනේ 96 හැවිරිදි වියේදී පැවැති සම්මුඛ සාකච්ඡාවක් අතරතුරය. සිතෙන හැටියට එය ඔහුගේ අවසන් 'නිල කටයුත්තයි'.

 සංවර්ධනය වෙමින් පවතින ආසියාවේ විදුලිය බෙදාහැරීමේ ගුණත්වයේ සුලකුණ තැබූ, එච්.එස්. සුබසිංහ නමැති, ගමෙන් පැමිණි සරල ඉංජිනේරුවා පෙබරවාරි 24 වන දා, සිය 98 හැවිරිදි වියේදී නික්ම ගියේය.

ආචාර්ය තිලක් සියඹලාපිටිය

Sunday Times, 2021.03.21