රිචඩ් ද සොයිසා : නිහඬ කළ කටහඬ

ඒ, අනූව දශකයේ අගභාගයයි. හැම විට ම පෙබරවාරිය උදා වූයේ රිචඩ් ද සොයිසා ගැන මතකයන් අවදිකරමිනි. ඔහුගේ මාධ්‍ය භාවිතයන් විමර්ශනය කරමින්, ඔහුගේ කාව්‍ය නිර්මාණ කියවමින්, ඔහු ගැන සමරු සම්මන්ත්‍රණ, වැඩසටහන් පැවැත්වීම සඳහා මිතුරන් සමග වෙහෙසෙමින් ගෙවූ ඒ කාලය වේගයෙන් ඉපැරණි ව ගොස් ය.

ශ්‍රියන්ත වල්පොළ විසින් ගන්නා ලද, කාලයක් තිස්සේ පොත් රාක්කය මත වන, රිචඩ් ද සොයිසාගේ ප්‍රසිද්ධ ම සේයාරුව දෙස හැරී බලමි. දෑත් නිකටට තබාගත් රිචඩ්, වම්පස බලා හිඳින ආකාරය සටහන් වූ ඒ සේයාරුව ඔහුගේ ජීවිතය පිළිබඳ බොහෝ දෑ නිහඬ ව දරා හිඳිනු වැනි ය.

මීට වසර 29කට පෙර, එනම් 1990 පෙබරවාරි 18 වන දා අලුයම, පොලිස් කණ්ඩායමක් විසින් රිචඩ් ද සොයිසා පැහැරගෙන යනු ලැබිණි. ඉන් පැය කිහිපයකට පසු මොරටුව, කොරලවැල්ල මුහුදු වෙරළේදී රිචඩ් හමුවිණි. එහෙත් ඒ, වධ දී හිසට හා ගෙලට වෙඩි තබා ඝාතනය කරන ලද රිචඩ්ගේ මළ සිරුර ය.

1990 පෙබරවාරි 20 වන දින පෙරවරුවේ කළුබෝවිල රෝහලේදී එක් මවක් තම පුතුගේ මරණ පරීක්ෂණයේදී මෙසේ කියා සිටියා ය.

''17 වැනි සෙනසුරාදා රාතී්‍ර 10.00ට පමණ මා නින්දට ගියා. ඉරිදාට එළිවීමට පෙර අලුයම 3.00ට පමණ නිවසේ සීනුව නාද කරනු ලැබුවා. මා ඒ අවස්ථාවේ නැඟිට නිවසේ කවුළුවෙන් බලන විට අවිගත්, පොලිස් නිල ඇඳුමට සමාන ඇඳුම් ඇඳගත් කෙනෙකුත්, කළු ටී ෂර්ට් එකක් හා දිග කලිසමක් ඇඳගත් කෙනෙකුත් සිටිනු දුටුවා. ඒ සමග තවත් හතර දෙනෙකුත් සිටි අතර ඔවුන් සියලු දෙනාම ආයුධ අතැතිව සිටියා. මා ඒ අවස්ථාවේ සිටියේ නිවස තුළයි. පිටස්තර කවුරුවත් නිවස තුළ සිටිනවාදැයි අසා නිවස පරීක්ෂාකරන්න ඕනෑ යැයි ඔවුන් කීවා. මා එවිට ඔවුන්ගෙන් හැඳුනුම්පත් ඉල්ලා සිටියා. ඒවා දෙන්න වුවමනාවක් නැහැයි ඔවුන් කීවා. හැඳුනුම්පත් නැතිනම් ඔවුන්ට ගෙට ඇතුළුවීමට ඉඩදිය නොහැකි බව මා කියා සිටියා. මා එසේ කී විට ඔවුන් වෙඩි තැබීම සඳහා ගිනි අවියක් සකස් කළා. ඉන් ඇතිවූ බිය නිසා මට දොර අරින්න සිදුවුණා. එයින් කිහිප දෙනකු මගේ කාමරයට ගොස් සෝදිසි කළ අතර, අනෙක් අය පුතාගේ කාමරයට ගොස් ඔහු පිටතට රැගෙන ආවා. පුතාට පහළට එන්නැයි ඔවුන් කීවා. පුතා ඔවුන්ට කිවුවා zපහළට යන්න ඕනේ නැහැ, මෙතැනදී ප්‍රශ්න කරන්න කියලා. එවිට ඔවුන් මගේ පුතාව පහළට ඇදගෙන ගියා.  එසේ ගෙන ගොස් ජීප් රථයකට නංවා ගත්තා. පැමිණි අයගෙන් දෙදෙනකු මට හඳුනාගන්නට පුළුවන්. පුතා රැගෙන ගිය කොළපාට ජීප් රථයේ අංකය  32 ශ්‍රී 4748 වශයෙන් සඳහන් වුණා. මා වහාම වැලිකඩ පොලීසියට ගොස් සිද්ධිය ගැන පැමිණිලි කළා. සඳුදා රාත්‍රී 8.00ට පමණ පොලීසියෙන් පැමිණ මගේ පුතාට සමාන මළ සිරුරක් කළුබෝවිල රෝහල් මෘත ශරීරාගාරයේ තිබෙන නිසා එය හඳුනාගැනීමට ඉදිරිපත්වන ලෙස මට දැන්වූවා. ඒ අනුව මා රෝහලට පැමිණ එම මළ සිරුර මගේ පුතාගේ බව හඳුනාගත්තා. මෙම මරණයට කවර කරුණක් හේතුවුණාද කියා කියන්න මම දන්නේ නැහැ. පුතා පුවත්පත් කලාවේදියකු හා රූපවාහිනී නිවේදකයකු හැටියට කටයුතු කළා. එපමණයි...''

ඒ අම්මා මනෝරානී සරවනමුත්තු ය. ඒ රිචඩ්ගේ අම්මා ය.

ඉනික්බිති අපේ රටේ සිය දහස් ගණනක් මව්වරුනට රිචඩ් සිය පුතා බඳු විය. තමන් වෙතින් පැහැර ගෙන ගොස් ඝාතනය කෙරුණු තම පුතා බඳු විය.

රිචඩ් ද සොයිසා අධ්‍යාපනය ලැබුවේ ගල්කිස්ස, ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයෙනි. පාසල් අවධියෙහි ඔහු සුවිශේෂී දක්ෂතා රැසක් සහිත ශිෂ්‍යයකු වූයේ ය. ඒ අවධියේ ඔහුගේ කැපී පෙනෙන දක්ෂතා එළිදුටුවේ කථීක, කාව්‍ය නිර්මාණ හා රඟපෑම යන අංශ තුනෙනි. එවක විද්‍යාලය මගින් ඉංගී්‍රසි සාහිත්‍යය සඳහා පිරිනැමුණු විදුහල්පති සාහිත්‍ය ත්‍යාගය, පීරිස් සිරිවර්ධන රන් පදක්කම හා ආර්න්ඩ් ත්‍යාගය යන ත්‍යාග තුන ම දිනාගැනීමට සමත් වූ එකම ශිෂ්‍යයා වූයේ රිචඩ් ය. එමෙන් ම, ඔහු විද්‍යාලයීය සාහිත්‍ය සඟරාවේ සම සංස්කාරකවරයා ද වූයේ ය. එසේ ම, අන්තර් පාඨශාලයීය ෂේක්ස්පියර් නාට්‍ය තරගාවලියේ හොඳ ම නළුවාට හිමි සම්මානය දෙවරක් ම (1973 හා 1975වර්ෂවලදී) දිනාගැනීමට සමත් වූ එක ම ශිෂ්‍යයා වූයේ ද රිචඩ් ය. විද්‍යාලයීය විවාද කණ්ඩායමෙහි නායකයා වූ ඔහු, විද්‍යාලයේ ක්‍රියාත්මක කෙරුණු  ආදර්ශ පාර්ලිමේන්තුවෙහි නිදහස් සමාජවාදී පක්ෂයේ නායකයා වශයෙන් ද, කතානායකවරයා වශයෙන් ද, ඇමතිවරයකු වශයෙන් ද කටයුතු කළේය. ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යයෙන් අධ්‍යාපනය ලබන මධ්‍යම පාන්තික සිසුනට බොහෝවිට  නො පිහිටන, ලාංකේය සමාජය පිළිබඳ වෙනස් මානයක දැක්මක් ඔහු තුළ එවක පටන් ම වැඩෙමින් තිබිණ.

ඉන්පසු ඔහු බ්‍රිතාන්‍ය මණ්ඩලය සමග නිෂ්පාදනය කළ වේදිකා නාට්‍ය ගණනාවකින් ද ''යුගාන්තය'' හා ''සත්‍යග්‍රහණය'' යන සිනමා නිර්මාණවලින් ද, ''යශෝරාවය'' ටෙලි නාට්‍යයෙන් ද සිය රංගන කුසලතා විදහා දැක්වීය. එමෙන් ම, ඉංග්‍රීසි පුවත්පත්කලාවේදියකු ලෙසත් රූපවාහිනී නිවේදකයකු ලෙසත් ජනමාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ සිය භූමිකාව අනන්‍යතාවක් සහිත ව ගොඩනඟා ගැනීමට ඔහු සමත් විය. රිචඩ් ජනමාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ ජාතික තලය ඉක්මවා ජාත්‍යන්තර තලයට ද ප්‍රවිෂ්ට විය. රෝමය මූලස්ථානය කරගනිමින් ස්ථාපිත, ''ඉන්ටර්ප්‍රෙස් ප්‍රවෘත්ති සේවයේ'' ශ්‍රී ලංකාවේ හා ආසියානු කලාපයේ නියෝජිතයා වශයෙන් සේවය කළේ රිචඩ් ය. ඉන්ටර් ප්‍රෙස් ප්‍රවෘත්ති සේවයේ රෝමයේ ඉංග්‍රීසි සේවා සංස්කාරක හා රිචඩ්ගේ මුල් ම වෘත්තීය පුහුණුකරු වූ ෆිල් හැරිස් රිචඩ්ගේ මරණයෙන් පසු මෙසේ පවසා තිබිණි.

''ඉන්ටර්ප්‍රෙස් ප්‍රවෘත්ති සේවයේ වැඩකරන කිසිවෙකුත් ලෝකයේ ලොකු වැටුප් ලබන්නේ නැහැ. රිචඩ් මේ ප්‍රවෘත්ති සේවයට බැඳුනේ මේ ආයතනය තුන්වැනි ලෝකයේ ඕනෑ එපාකම් ගැන කටයුතු කරන බව ඔහු විශ්වාස කළ නිසයි.''

සැබැවින් ම රිචඩ්ට සිය ජනමාධ්‍ය වෘත්තිය වෙනස් හා පුළුල් ක්ෂේත්‍රයක දියත් කරන්නට සමාජ දේශපාලන පසුබිමක් ඒ වනවිට ශ්‍රී ලංකාවෙහි නිර්මාණය වී තිබිණි. එ.ජා.ප. ආණ්ඩුව විසින් මුදා හැරුණු රාජ්‍ය ත්‍රස්තවාදය මෙරට සමාජය බිහිසුණු තත්ත්වයකට ඇද දමා තිබිණ. අත්අඩංගුවට ගැනීම්, අතුරුදන්වීම්, ඝාතන දස දහස් ගණනින් සිදුකෙරෙමින් පැවතිණි. රිචඩ් සිය සම්බන්ධතා සූක්ෂ්ම ලෙස යොදාගනිමින් ගවේෂණාත්මක පුවත්පත්කලාවේදියකු ලෙස එවක ආණ්ඩුවේ අත්තනෝමතික ක්‍රියාකාරීත්වයට අදාළ තොරතුරු ජාත්‍යන්තරයට හෙළි කරමින් සිටියේ ය. විශේෂයෙන් ම, මෙරට තුළ සිදුවෙමින් පැවති මානව හිමිකම් කඩවීම් සම්බන්ධ ව ඔහු තොරතුරු වාර්තා කළේ ය.  ඔහු ''ඉන්ටර්ප්‍රෙස්'' ප්‍රවෘත්ති සේවය වෙත 1990 පෙබරවාරි 15 වැනි දා සැපයූ වාර්තාවෙහි, පරීක්ෂණයක් නො පවත්වා මළ සිරුරු බැහැර කිරීමට අවසර දෙන 55 වැනි හදිසි අවස්ථා රෙගුලාසිය ආණ්ඩුව විසින් ඉවත්කරනු ලැබීම සම්බන්ධ ව ලියමින් මෙසේ සඳහන් කළේ ය. මෙය රිචඩ් සැපයූ අවසන් වාර්තාවයි.

''එහෙත් ජනවාරි 10 වැනි දින පනවන රෙගුලාසි තවමත් බල පවත්වයි. ගැටුම්වලින් පීඩාවට පත් රටේ, නැවත සාමාන්‍ය තත්ත්වය උදා කරන බවට දෙන ලද පොරොන්දුව පරිදි ආණ්ඩුව කි්‍රයා නොකරන්නේය යන චෝදනා ඉන් ඉස්මතු වෙයි.

වැඩකරන ස්ථානවල හෝ අධ්‍යාපන ආයතනවල හෝ යථා කි්‍රයාකාරීත්වය කෙරෙහි හානිකර අන්දමින් බලපැවැත්වීමට ඉඩ ඇති දේශපාලන හෝ වෙනත් සියලු කි්‍රයාකාරකම් හෝ  1990 අංක 01 දරන (හානිකර දේශපාලන කටයුතු වැළැක්වීමේ) හදිසි අවස්ථා රෙගුලාසියෙන් තහනම් වෙයි. එසේම ඉන් මෙම ස්ථානවල සියලු අන්දමේ රැස්වීම්, ඒකරාශීවීම් පෙළපාලි, පෙරහැර හෝ පෝස්ටර් ප්‍රදර්ශනයද තහනම් වෙයි.

        'දේශපාලන හෝ වෙනත් සියලූ කි්‍රයාකාරකම් යන්නෙහි 'වෙනත්' යන පදයට සාමාන්‍ය වෘත්තීය සමිති කටයුතු ද ඇතුළත් වෙතැයි, සමිති ක්‍රියාකාරීහු චෝදනා කරති. මෙම නීතිය සම්මත කිරීමේදී ආණ්ඩුවට සහයෝගය දක්වන අතළොස්සක් හැර, අන් සෑම වෘත්තීය සමිතියක්ම වාගේ විරෝධය පළ කළේය.'' (උපුටා ගැනීම- 'රිචඩ් ද සොයිසා ඝාතනය, පරීක්ෂණය හා නිගමනය'- බැටී වීරකෝන්)

ඒ වන විට රිචඩ් ඉන්ටර්ප්‍රෙස් ප්‍රවෘත්ති සේවයේ යුරෝපීය සේවාවේ අධ්‍යක්ෂවරයා ලෙස පත්කරනු ලැබ තිබූ අතර, නොබෝ දිනකින් එම තනතුරෙහි වැඩ භාර ගැනීම ස`දහා ඔහු ලිස්බන් නගරය වෙත යාමට නියමිත ව තිබිණ. ඔහු එසේ ගියහොත්, තම රජයට මුහුණ දීමට සිදුවන අභියෝගාත්මක තත්ත්වය පිළිබඳ ව ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයාටත්, ඔහුගේ සමීපතමයින්ටත් වැටහී තිබුණා නිසැක ය. රිචඩ්ගේ මාධ්‍ය භාවිතය තමන්ට හීලෑ කරගත හැකි එකක් නො වූයෙන්, රිචඩ් ඝාතනය කිරීමෙන් මෙපිට ඔහුගේ මාධ්‍ය භාවිතයෙන් ගැලවීමේ මඟක් තමන්ට නොමැති බව ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු පිරිස වටහා ගන්නට ඇත. ඔවුහු ඉස්සර වූහ. රිචඩ් ඝාතනය කිරීම සඳහා විශේෂ පොලිස් කණ්ඩායමක් යෙදවුණු අතර, එහි ප්‍රධානියා වූයේ ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයාගේ සමීපතමයකු වූ ජ්‍යෙෂ්ඨ පොලිස් අධිකාරී රොනී ගුණසිංහ ය. මෙම කාර්යය සඳහා ඔහු විසින් තෝරාගනු ලැබූ කණ්ඩායමට කොටුව පොලීසියේ ස්ථාන භාර නිලධාරී පොලිස් පරීක්ෂක රංචාගොඩ, කොම්පඤ්ඤ වීදිය පොලීසියේ පොලිස් පරීක්ෂක දේවසුරේන්ද්‍ර සහ සරත්චන්ද්‍ර යන පොලිස් නිලධාරීන් ඇතුළු පිරිසක් අයත් වූහ.

රිචඩ්ගේ මව මනෝරානී සරවනමුත්තු මහත්මිය, 1990 ජූනි මස 05 වැනි දින පොලීසියට ප්‍රකාශයක් කරමින් මෙසේ සඳහන් කළා ය.

''මා පළමුවෙන් ඔහු දුටුවේ 1990 මැයි 10 වැනි දින රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්තිවලින්. ඉන්පසු අයි.ටී.එන් ප්‍රවෘත්තිවලදීද ඔහු දුටුවෙමි. සුදු පාට ටී ෂර්ට් එකක්  හා සුදුපාට කොට කලිසමක් හැඳ සුදු පාට කැප් එකක් ද දමාගෙන එම අවස්ථාවේ මගේ නිවසට පැමිණි පුද්ගලයා ඔහු බවට මට සැකයක් නැත. රූපවාහිනියේ දැක මවිසින් හඳුනාගනු ලැබූ එම පුද්ගලයා රොනී ගුණසිංහ මහතා ය. ඔවුන් මගේ පුත්‍රයා ගෙනයාමට උත්සාහ කරද්දී, එක් අවස්ථාවක මම මගේ පුතාත් ඔහුත් අතර සිට ගත්තෙමි. එවිට ගුණසිංහ මහතාත් මාත් සිටියේ මුහුණට මුහුණ ලා ගෙන ය. ඔහු අත හරස් කොට මගේ පිටුපසින් සිටි පුතා මෑතට ඇද ගත්තේය. මට ඔහු හොඳින් හඳුනා ගැනීමට පුළුවන. රූපවාහිනියෙන් ඔහු දුටු හැටියේම, මගේ නිවසට පැමිණ මගේ පුතා රැගෙන ගිය පුද්ගලයා ඔහු බව මම හඳුනාගත්තෙමි. ඔහු තවත් පොලිස් නිලධාරීන් පිරිසක් සමග සිටින ඡායාරූපයක්ද පුවත්පතක මම දුටුවෙමි''

රිචඩ් ඝාතනය කරනු ලැබීම ජාතික හා අන්තර්ජාතික වශයෙන් දැඩි ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන්නේ ය. ඔහු ජාත්‍යන්තර ජනමාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රය හා සම්බන්ධ ව සිටීම ඊට විශේෂයෙන් ම බලපෑවේ ය. රිචඩ් ද සොයිසා පැහැරගෙන ගොස් ඝාතනය කරනු ලැබීම සම්බන්ධ ව  1990 අප්‍රේල් 23 වැනි දා ''ටයිම්'' සඟරාවේ ලිපියක් පළවිය. වහා ම කි්‍රයාත්මක වූ මෙරට රජය ශී්‍ර ලංකාව තුළ ''ටයිම්'' සඟරාව අලෙවි කිරීම තහනම් කළේ ය. එම ''ටයිම්'' සඟරාවේ පළවූ ලිපියෙහි මෙසේ සඳහන් වේ.

''ආණ්ඩුවේ ඝාතක කල්ලිවල කටයුතු විදහාපාන ප්‍රවෘත්ති ලිවීම මෙන්ම විදේශවල මානව හිමිකම් සංවිධාන සඳහා තොරතුරු රැස්කිරීමද කළ, ද සොයිසා බලවත් තර්ජනයක් ලෙස සැලකිණි. තවත් දින කිහිපයකින් ඔහු අලුත් තනතුරක වැඩ භාරගැනීම සඳහා ලිස්බන් බලා පිටත්ව යාමට සිටි බවත් ඔහු මරා දමනු ලැබුවේ ඊට පෙර විය හැකි බවත් ඔහුගේ මිතුරෙක් අනුමාන කරයි. එසේ ගියේ නම් මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් වඩාත් හොඳින් ලෝක අවධානයට යොමු කිරීමට ඔහුට හැකි වනවා ඇත.

... ද සොයිසා තවත් ආකාරයකින් අනතුරුදායක තත්ත්වයක සිටියේය. ප්‍රේමදාසගේ පෞද්ගලික කෝපයට හේතුවන අන්දමේ වැඩපිළිවෙළකට ඔහු සම්බන්ධ විය. ඔහු කළේ වාර්තා කිරීම හා ලිවීම පමණක් නොවේ. ''මේ කවුද? මොනවද කරන්නේ?" නමැති වේදිකා නාට්‍යයේ රචකයාද ඔහු විය. එය ප්‍රේමදාසගේ පාලන කලාව හා සම්බන්ධව ගෙතුණු දේශපාලන උපහාසාත්මක නාට්‍යයකි. පෙබරවාරියේදී නාට්‍යය මුලින්ම පෙන්වීමට බලාපොරොත්තු වූ දිනට පෙරදින එහි නිෂ්පාදකයා පැහැරගෙන යන ලදී. ඔහු, ද සොයිසාගේ මිතුරකු විය. ඔහු මිය යන්නට ඇතැයි සිතනු ලැබේ. සති තුනකට පසු ද සොයිසා ඝාතනය කෙරිණි.''

මෙම ඝාතනය සම්බන්ධ ව පාර්ලිමේන්තුවේදී විපක්ෂ මන්ත්‍රීවරුන් කතා කරන විට, ආණ්ඩු පක්ෂයේ මැති ඇමතිවරු රිචඩ් සමලිංගිකයකු, කුඩුකාරයකු යැයි  ඔහුට පරිභව කරමින් ඝෝෂා කළහ. ඔහු ඝාතනය කිරීමෙන් නො නැවතී ඔහුට නින්දිත ලෙස අපහාස කරන්නට ද එජාප ආණ්ඩුව කටයුතු කළේ ය. රිචඩ් ද සොයිසා ඝාතනය කරනු ලැබීම සම්බන්ධ ව කොමිසමක් පත් කළ යුතු බවට විපක්ෂය විසින් ඉල්ලා සිටි අවස්ථාවේ එවක ආරක්ෂක අමාත්‍ය රන්ජන් විෙජ්රත්න  හා ශී්‍ර ල.නි.ප. පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී නිමල් සිරිපාල ද සිල්වා අතර සංවාදයක් ඇති විය. එය  1990 මාර්තු 20  වැනි දින හැන්සාඩ් වාර්තාවෙහි සඳහන් වන්නේ මෙලෙසිනි.

''සිල්වා මහතා - මගේ ප්‍රශ්නය මේ පිළිබඳව කොමිසමක් පත් කරනු ලැබේද යන්නයි.

විජේරත්න මහතා -  සෑම මිනී මැරුමකටම කොමිසමක් පත් කරන්න බැහැ.

සිල්වා මහතා - නමුත් මා අසා සිටියේ මේ මරණය ගැන සොයා බැලීමට කොමිසමක් පත් කරනවද කියන එකයි.

විජේරත්න මහතා - එම කාරණය ගැන වෙහෙසවීම වැඩක් නැහැ. මේ රටේ බොහෝ මරණ සිදුවී තිබෙනවා. ඒ ඔක්කොම විශේෂ ලෙස සිදුවූ මරණ. එකක් අහුලාගෙන, මට මේකට කොමිසමක් ඕනෑ කියන්න ඔබට බැහැ. රිචඩ් ද සොයිසාගේ මිනී මැරුමත් එයින් එකක් විතරයි...''

කෙසේ වෙතත් මෙම ඝාතනය සම්බන්ධ ව සොයාබැලීමට කොමිසමක් පත් කරන ලෙස ඉල්ලා පාර්ලිමේන්තුවේ විපක්ෂය විසින් ඒකාබද්ධ යෝජනාවක්  1990 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ඉදිරිපත් කරන ලදී. එම යෝජනාව පාර්ලිමේන්තු න්‍යාය පුස්තකයට ඇතුළත්වීම වැළැක්වීමට ආණ්ඩු පක්ෂය දැඩි උත්සාහයක් ගත්තේ ය.  අවසානයේ එම යෝජනාව පාර්ලිමේන්තු න්‍යාය පුස්තකයට ඇතුළත් වූ නමුත් ඒ කිසිදු ක්‍රියා මාර්ගයකින් යුක්තිය ඉටු නො වී ය. වැරදිකරුවන් හඳුනාගැනීමට හෝ ඔවුන්ට දඬුවම් පැමිණවීමට හෝ අවශ්‍ය පසුබිමක් පවා නිර්මාණය නො වී ය.

        රිචඩ් ඝාතනය කිරීමට සම්බන්ධ පොලිස් කණ්ඩායමේ ප්‍රධානියා වූ ජ්‍යෙෂ්ඨ පොලිස් අධිකාරී රොනී ගුණසිංහ, 1993 මැයි 01 වන දා ආමර් වීදියේදී පිපිරූ බෝම්බයෙන් ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයාත් සමග ම මරණයට පත්විය.

        රිචඩ් ද සොයිසාගේ මරණය සම්බන්ධ ව සොයා බැලීම පිණිස විපක්ෂය විසින් ඉල්ලා සිටි ස්වාධීන පරීක්ෂණ කොමිසම, එවක පැවති එ.ජා.ප. ආණ්ඩුව 1994 දී බිඳ වැටෙන තුරුත් පත් කෙරුණේ නැත. එ.ජා.ප. ආණ්ඩුව පරාජය කොට පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණට බලයට පත්වීම සඳහා රිචඩ්ගේ ඝාතනය විශාල ඉල්ලමක් වූ අතර, රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන ද විදේශ අරමුදල් ගරා ගැනීම සඳහා රිචඩ්ගේ ඝාතනය ඉවහල් කොට ගත්හ.

රිචඩ්ගේ ඝාතනය සම්බන්ධ පරීක්ෂණයක් කරන්නන් වාලේ සිදු කෙරෙමින් පැවති අතර, අදාළ සැකකරුවන්ගෙන් කිහිප දෙනකු ම ඒ කාලය ඇතුළත මියගොස් තිබිණ. රිචඩ්ගේ මව වූ මනෝරානි සරවනමුත්තු මහත්මිය ද මිය ගියා ය. අවසානයේ රිචඩ් ද සොයිසාගේ ඝාතනය සම්බන්ධ පරීක්ෂණය නවතා දමන්නට තීරණය කර ඇති බවට පුවතක් වසර කිහිපයකට පෙර පුවත්පතක පළ වී තිබිණි.

1993 පෙබරවාරියේ මනෝරානී අම්මා මෙසේ කීවා ය.

''මුහුද මගේ පුතා ආපහු මා ළඟට ගෙනාවා. සමහරක් විට රෑ ජාමෙට මම හිතනවා දෙවියන්ට මගේ පුතාව බේරගන්න බැරි වුනත්, මහ මුහුද මගේ පුතා මා ළඟට ගෙනාවේ මට සටන් කරන්න හැකි වෙන්න කියලයි."

සැබැවින් ම ඇය සටන් කළා ය. ඇගේ සටනින් ඵල නෙළාගත් දේශපාලකයෝ බලයට පත්වූහ. නමුත් රිචඩ් ඝාතනය කරනු ලැබූ ඝාතකයින්ට දඬුවම් නො ලැබිණි.

මැතිවරණ වේදිකාවලදී ද, රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවල මාධ්‍ය සංදර්ශනවලදී ද අදටත් රිචඩ්ගේ මරණය යහමින් වෙන්දේසි වේ.

රිචඩ්ගේ සේයාරුව දෙස යළිත් වරක් හැරී බලමි. රිචඩ් විසින් ලියන ලදුව, දයාසේන ගුණසිංහ මහතා විසින් සිංහලට පරිවර්තනය කෙරුණු ''Parting Gift'' (සමුගැනීමේ තිළිණය) නමැති කවියෙහි අවසානය මගේ සිහියට නැඟෙයි.

''...නත්තල් සමයෙහිදී

ඔබ දුන්නෙහිය මට දිනපොතක්                                                            

නව වසර මහලු වී යන්නටත් පෙර...                                                        

එද එහි සුදෝ සුදු පැහැති   

හිස් පිටු  විලස                                                                            

මමද  මළ ගිය අයෙක් වෙමි.˜